Çocuk ve Ergenlerde Psikolojik Sağlamlık Programı
Psikolojik Sağlamlık Nedir?
Psikolojik sağlamlık, kişinin zorlayıcı ve güç durumlar karşısında olumlu baş etme becerileri geliştirerek sorunun üstesinden gelmesini ifade eden bir kavramdır. Psikolojik sağlamlık kavramı doğum anından itibaren yetişkinliğe adım atana kadar geçen sürede deneyimsel ve gelişimsel kazanımlarla desteklenir. Çocuk ve ergenler yaşamın zorlukları ile mücadele etmede bazen yetersiz kalabilmekte, bazen de öğrenilmiş sorun çözme becerileri karşılaşılan yeni sorun
karşısında yeterli gelmeyebilmektedir. Burada istenilen amaç, çocuk ve ergenlere, birçok alanda beceri kazanımı sağlayarak (bilişsel esneklik, empati kurma, stres yönetimi, mizah, otonomi) mevcut problemlerini çözmenin yanı sıra ileride karşılaşabileceği yeni problemlere karşı bu becerileri kullanarak sorun çözmede ve psikolojik sağlamlık kazanmada çocuk ve ergeni hayata hazırlamaktır.
Programa Kimler Katılım Sağlayabilir ve İçerik Nasıldır?
Program 8-18 yaş grubundaki çocuk ve ergenlere yöneliktir. Program 10 oturum çocuk ve ergen ile 4 oturum ise ebeveyn ile yürütülmektedir. Oturum boyunca her oturum için ayrı ayrı kazanım becerileri çalışılmakta ve oturum sonunda ev ödevleri verilmektedir. Aile ile yapılan 4 oturumluk görüşmelerde anamnez alma, psikolojik sağlamlık ölçümleri gerçekleştirme gibi bütünsel değerlendirme yapılmaktadır.
10 oturum sürecek olan çocuk ergen seanslarının özet içeriği şu şekildedir;
• Tanışma
• Psikolojik sağlamlık kavramı
• Zihin kuramı
• Bilişsel esneklik kavramı
• Empati becerisi
• Mizahın kullanımı
• Otonomi kavramı
• Problem çözme becerisi
• Stres yönetimi ve başa çıkma
• Olumsuz düşünce avcısı tekniği
• Geleceğe dönüş
4 oturumdan oluşan ebeveyn seanslarının özet içeriği şu şekildedir;
• İlk görüşme ve anamnez (gelişimsel öykü) alma
• Aile psikolojik sağlamlık ölçümleri
• Karar ağacı oluşturma
• Aileye psikolojik sağlamlığı geliştirecek aktiviteler oluşturma
Program içeriğinden anlaşıldığı üzere çocuk ve ergen ile gerçekleştirilen seansların üzerine ek olarak aile ile gerçekleştirilecek psikoeğitim çalışmaları oldukça önemli görülmektedir. Aile dinamiklerinin ele alındığı bütünsel bir bakış açısıyla psikolojik sağlamlık kavram becerilerini kazandırmak amacıyla oluşturulmuş sistematik, dinamik ve yapılandırılmış psikolojik destek hizmeti programıdır. Her oturum sonrası ayrı ayrı hazırlanmış ev ödevleri becerilerin kazanımını kalıcı hale getirmek ve günlük hayata entegre edebilmek için kurgulanmıştır. Ayrıca yine her oturum sonrası çocuk ve ergenin, danışmanı ile birlikte yaptığı derin gevşeme egzersizleri uygulanmaktadır. Bu egzersizle günlük hayatta zor ve güç durumlar karşısında kalan çocuk ve ergenin gevşeme tekniklerini nasıl kullanacağı deneyimletilmektedir.
Neden Bu Program?
Psikolojik sağlamlık kavramı kişinin hiçbir sorun yaşamaması anlamına gelmemektedir. Sorun ve problemler hayatın doğal akışında ve her dönemlerinde var olmaktadır. Psikolojik sağlamlığı gelişebilmesi için çocuk ve ergenin yeterli miktarda güçlüklerle karşılaşması istenilen bir durumdur. Problemlere maruz kalmayan çocuk ve ergen nasıl çözüm üreteceğini bilemeyecektir. Programın dolaylı kazanımı yanlış bilinen psikolojik sağlamlık kavramı ve yaşanılan problemler karşısında gelişen tutumlara karşı farkındalık kazandırmasıdır. Programın amacı bireyin hiç sorun yaşamaması değil yaşadığı sorunlara karşı çözümler üreterek üstesinden gelmesi ve psikolojik iyilik halini tekrar yeterli düzeye getirebilmesini sağlamaktır.
Farkındalık kazanımının yanı sıra, güç durumlarda çocuk ve ergene oldukça etkili bir psikolojik destek süreci sağlamaktadır. Ayrıca dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, boşanma ve aile çatışmaları gibi zorlayıcı problemlere maruz kalmış bireylerde psikolojik sağlamlık kavramının ne derece önemli olduğunu ortaya koymaktadır. Bu tür sorunlarda baş etme becerileri kazandıran bu programın etkililiği kanıtlanmıştır.
Program içerisinde kullanılan ölçme araçları deneysel açıdan test edilmiştir. Program, psikolojik sağlamlığın koruyucu faktörlerini artırması ve risk faktörlerini en aza indirmesi açısından zengin bir içerik sunmaktadır. Koruyucu, önleyici ve çözümleyici bir program olması yönünden her ebeveyn tarafından tercih edilmektedir.